Trzy różne teksty - do analizy i utworzenia jednego spójnego telstu

=========================================================

Dawna cerkiew greckokatolicka pw. Św. Mikołaja, obecnie kościół filialny. Wzniesiony w 1910 r. Murowany. Bezstylowy. Ołtarz o charakterze XVIII w. Ikonostas z carskimi wrotami i ikonami św. Archaniołów Gabriela i Michała zapewne z 2 poł. XVII w., znacznie przemalowanymi oraz MB z Dzieciątkiem i Chrystusa Pantokratora z tegoż czasu, oba gruntownie przemalowane. Ikona MB z Dzieciątkiem z XVIII w., w gipsowej sukience, pochodząca z cerkwi w Cebłowie.
Opracowanie: Edward Słoniewski i Ryszard Łapa

Decyzją z dnia 2009.05.25 wpisano do Rejestru Zabytków dawną cerkiew greckokatolicką - obecnie kościół filialny, rzymskokatolicki p.w. św. Mikołaja w Wyżłowie.
Świątynia została wzniesiona jako cerkiew filialna greckokatolickiej parafii w Dłużniowie.
Cmentarz przykościelny pochodzi z tego samego okresu.

Po II wojnie światowej świątynia była użytkowana przez rzymskokatolików. Obecnie miejscowość nie ma stałych mieszkańców i od ponad 17 lat nie są odprawiane nabożeństwa.
Ruchome wyposażenie dawnej cerkwi zostało przeniesione do cerkwi greckokatolickiej, translokowanej z Tarnoszyna do Muzeum Wsi Lubelskiej.

Właścicielem nieruchomości jest Parafia Rzymskokatolicka w Żniatyniu. Nadal kontynuowane jest nabożeństwo (na terenie cmentarza) w święto przeniesienia relikwi św. Mikołaja z Miry do Bari w dniu 9 maja (tj. święta patronalnego świątyni) i w dniu Wszystkich Świętych. Cmentarz jest czynny.

Parafia sprawuje stałą opiekę nad zabytkiem. Wykonano w ostatnich latach remont zabezpieczający pokrycie dachu, uporządkowano teren wokół kościoła, wykonano nowe ogrodzenie.

Świątynia jest zachowana bez przekształceń. Stanowi ciekawy i jedyny na tym terenie obiekt, gdzie murowana nawa przekryta została pozorną, drewnianą kopułą, wspartą na drewnianym tamburze.
To architektoniczne połączenie konstrukcji drewnianej i murowanej świadczy o wyjątkowości obiektu. Harmonijna bryła zabytku nawiązuje stylowo do drewnianych, kopułowych cerkwi greckokatolickich, położonych w południowej części powiatu hrubieszowskiego i tomaszowskiego.

Zachowanie tradycyjnej formy architektury cerkiewnej do dzisiaj, możliwe było dzięki temu, że tereny tej części Lubelszczyzny należały do zaboru austriackiego, gdzie nie zostały zlikwidowane struktury kościoła greckokatolickiego.
Cerkiewka przetrwała, ale wymaga podjęcia pilnych prac remontowych. Jak dotąd zabytek nie uległ zniszczeniu w stopniu powodującym utratę jego wartości historycznej, artystycznej i naukowej.

źródło:
Wiadomości Konserwatorskie 2010. s. 307.

=========================================================

Cerkiew usytuowana jest w północno-wschodniej części miejscowości. Na południe od cerkwi znajduje się murowana dzwonnica oraz niewielki cmentarz. Fundamenty z cegieł i kamieni łączonych zaprawą cementowo-wapienną. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne murowane z cegieł ceramicznych pełnych, łączonych zaprawą cementowo- wapienną, obustronnie tynkowane na gładko. Nawa sklepiona kopułą pozorną na ośmiobocznym bębnie. W babińcu, zakrystii i prezbiterium stropy z belek drewnianych, podbitych matami trzcinowymi, na których tynki. Posadzki- sześciokątne płyty kamienne. Więźba dachowa drewniana, krokwiowo-stolcowa, dach kryty blachą ocynkowaną. Okna ościeżnicowe, półkoliście zamknięte, wielokwaterowe. Drzwi jedno- i dwuskrzydłowe, płycinowe. Cerkiew założona na planie regularnego wieloboku. Kwadratowa nawa poprzedzona węższym babińcem, również na planie kwadratu oraz przedsionkiem. Prezbiterium analogicznej szerokości jak babiniec, z zakrystią od południa. Bryła rozczłonkowana. Nawa nakryta kopułą na ośmiobocznym bębnie, zwieńczoną wieżyczką z sygnaturką. Prezbiterium, przedsionek i babiniec nakryte dachami dwuspadowymi, sięgająca do połowy ich wysokości zakrystia, dachem pulpitowym. Elewacja frontowa (zachodnia) symetryczna, jednoosiowa na osi otwór drzwiowy, poprzedzona przedsionkiem zwieńczonym trójkątnym szczytem z pustym polem tympanonu. Naroża podkreślone lizenami wspierającymi bogato profilowany gzyms koronujący. Powyżej kalenicy przedsionka półkoliście zamknięta wnęka, w której figura Matki Bożej. Elewacja północna niesymetryczna, uskokowa, pięcioosiowa, zwieńczona profilowanym, nieznacznie wyładowanym gzymsem koronującym. Okna wyznaczające osie zamknięte półkoliście, poza prostokątnym oknem przedsionka. Niemal analogicznie rozwiązana elewacja południowa. Elementy różniące elewacje zamiast okna w przedsionku dwuskrzydłowe, dekoracyjne drzwi klepkowe oraz wprowadzenie zakrystii przy prezbiterium. Elewacja wschodnia bez podziałów osiowych, z wysuniętym z lica prezbiterium, w której oculus. Wnętrze jednonawowe z pozornym sklepieniem, podkreślonym profilowanym gzymsem, oddzielone od prezbiterium łukiem tęczowym. W zachodniej części babiniec, na piętrze którego chór muzyczny oddzielony od nawy tralkową balustradą. Wyposażenie zachowane zostało szczątkowo, większość przewieziono do Lublina do cerkwi grecko-katolickiej. Zachowały się polichromie na żagielkach, ołtarze główny i boczne w szczątkowym stanie oraz stolarka drzwiowa.

Źródło:
http://powiathrubieszow.pl/24,1,cerkwie.html?menu=36

=========================================================

Budowla murowana, trójdzielna: kwadratowa nawa poprzedzona węższym babińcem, również na planie kwadratu oraz przedsionkiem. Prezbiterium tej szerokości co babiniec, z zakrystią od południa. Na tympanonie nad babińcem figura Matki Boskiej. Na piętrze babińca chór muzyczny oddzielony od nawy tralkową balustradą. Fundamenty z cegieł i kamieni na zaprawie, ściany z cegieł pełnych, otynkowane. Nad nawą ośmiopołaciowa drewniana kopuła z latarnią zwieńczona wieżyczką z sygnaturką, wsparta na wysokim ośmiobocznym tamburze. Stropy: nad nawą ośmiopolowe pozorne sklepienie kopulaste, w babińcu, zakrystii i prezbiterium stropy z belek drewnianych, podbitych matami trzcinowymi, na których tynki. Więźba dachowa drewniana, krokwiowo-stolcowa. Kopuła, dwuspadowe dachy nad prezbiterium, babińcem i zakrystią kryte blachą ocynkowaną. Większość wyposażenia przewieziono do cerkwi greckokatolickiej w Lublinie. Wewnątrz zachowały się: polichromie na żagielkach, ołtarz w charakterze XVIII wieku, znacznie przemalowany ikonostas z carskimi wrotami i ikonami św. Michała. Obok cerkwi murowana z cegły czteroarkadowa dzwonnica parawanowa. Od strony wschodniej świątyni cmentarz założony w 1910 roku. Na cmentarzu ok. 30 kamiennych nagrobków, wykonanych w warsztatach bruśnieńskich; znaczna ich część powalona i zniszczona.