Karta katalogowa 287, zespół 287
Teniatyska, Cerkiew drewn. św. Dymitra - nie istnieke
gmina: Lubycza Królewska, powiat: tomaszowski, województwo: lubelskie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: 1754
współrzędne geogr. 50.32717,23.54873      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 

Pierwsza wzmianka o cerkwi w Teniatyskach pochodzi z 1578 r. Ostatnia cerkiew zbudowana była w 1754 r. Po 1947 r. opuszczona, popadła w ruinę a wyposażenie zostało rozkradzione.
Dzwonnica z 1754 r. przeniesiona została na cmentarz w Lubyczy. Obok miejsca po cerkwi kamienny krzyż pańszczyźniany z 1848 r.
Ikonostas z cerkwi został przeniesiony do Muzeum Wsi Lubelskiej i znajduje się w dawnej cerkwi z Tarnoszyna. W skład ikonostasu wchodzi rzadko występujący rząd ikon Niedziel Pięćdziesiątnicy.

Jan Górak w swojej książce: "Dawne cerkwie drewniane w województwie zamojskim" pisze, że cerkiew w Teniatyskach miała wezwanie św. Dymitra. Data budowy wyryta była na nadprożu portalu głównego. Do roku 1963 w całości zachowała się tylko nawa. Od 1945r. cerkiew opuszczona i pozbawiona opieki popadała stopniowo w ruinę.
Wcześniej odnawiana w XIX i XX wieku.

Cerkiew była usytuowana na skraju wsi. Na wzgórku, porośniętym sosnowym laskiem. Dzisiaj jeszcze, niektóre sosny z otoczenia cerkwiska osiągają imponujące rozmiary i ciekawe kształty.

Cerkiew była orientowana. Trójdzielna, o konstrukcji wieńcowej. Na planie kwadratu wybudowana była szersza nawa i babiniec, natomiast prezbiterium na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu. Zakrystię dobudowano później, od strony północnej.

Nawę przykrywała ośmiopołaciowa kopuła wsparta na tamburze. W prezbiterium i babińcu były ostrołukowe sklepienia pozorne. Chór śpiewaczy mieścił się w nawie i wsparty był na czterech słupach. Jan Górak opisuje, że na ścianach wewnętrznych widział jeszcze resztki polichromii o motywach figuralnych i architektonicznych.

Nawa cerkwi w Teniatyskach dwukrotnie przewyższała zrąb prezbiterium i babińca, co upodobniało ją do cerkwi w Korczminie. Część środkowa wyraźnie dominowała nad pozostałymi.
Nasada kopuły była z zewnatrz wywinięta-wygięta nad gzyms tamburu, co nadawało jej kształt dzwonu. Dachy prezbiterium i babińca były dwuspadowe. Wszystkie dachy i kopuła były kryte blachą.

Dookoła cerkiew obiegało wydatne zadaszenie, wsparte na rysiach. Sięgając pod dachy babińca i prezbiterium sprawiało wrażenie dachów łamanych.
W otoczniu cerkwi stała dzwonnica drewniana, współczesna cerkwi, którą J. Górak opisuje jako popadłą w ruinę (dzisiaj na cmentarzu w Kniaziach).

Na teren cmentarza przycerkiewnego prowadziła drewniana bramka wejściowa, Zbudowana w postaci kapliczki brogowej, bardzo malownicza i jak podkreśla J. Górak, doskonale wkomponowana w otoczenie.
Wspomina nadto, że na cmentarzu cerkiewnym zachowało się kilka nagrobków kamiennych i resztki rzeźby św. Jana Nepomucena.

źródło:
J.Górak. Dawne cerkwie drewniane w województwie zamojskiem. s. 18-19.wyd. 1984r

 

(1) 2008-06-19, Wojciech Sachajko, Ruina Cerkwi

(2) 2010-07-04, Leszek Jankiewicz, Ruiny cerkwi

(3) autor nieznany

(4) 2012-04-03, evel, Ruiny cerkwi

(5) 2009-04-05, evel, Dzwonnica z Teniatysk w Kniaziach

(6) autor nieznany

(7) 2011-12-11, Wojciech Pysz, Ruina

(8) 2018-01-27, Wojciech Pysz, Ikona z Teniatysk

(9) autor nieznany

(10) autor nieznany