Karta katalogowa 10479
Smolnik, Cerkiew murow. św. Mikołaj - obecnie kościół rz.-kat.
gmina: Komańcza, powiat: sanocki, województwo: podkarpackie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: 1806
współrzędne geogr. 49.26405,22.12473      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 
Pierwotna cerkiew wzmiankowana 1744. Obecna wzniesiona 1806. Remontowana 1930. W czasie drugiej wojny światowej w 1944 poważnemu uszkodzeniu uległ dach i wieża świątyni. W latach 1956–61 przejęta i użytkowana przez parafię rzymskokatolicką w Komańczy. W tym czasie remontowana. W latach 1961–1968 zamknięta i w tym okresie okradziona z części ikon i sprzętów liturgicznych. Od 1968 ponownie w użytkowaniu przez parafię rzymskokatolicką w Komańczy a od 1979 w Nowym Łupkowie. Remont świątyni przeprowadzono w 1973, a ponowny rozpoczęto w 1995. W 2014 został wyremontowany dach. W 2015 gruntowny remont elewacji. Orientowana. Murowana z kamienia, układanego na zaprawie wapienno-glinianej z dodatkiem słomy, otynkowana.. Na rzucie prostokąta. Prezbiterium wydzielone ikonostasem, prostokątne, równej wysokości i szerokości z nawą, na zewnątrz niewyodrębnione; za nim od wsch. węższa zakrystia na rzucie kwadratu. Na frontowej ścianie w górnej części wizerunek patrona, św. Mikołaja. Nawa trójprzęsłowa, przy niej od pd. mały przedsionek, od zach. babiniec niewyodrębniony w bryle, z dwoma prostokątnymi pomieszczeniami z boków (składzik i schody na chór muzyczny), nad nią wieża. Wewnątrz ściany podzielone filarami przyściennymi, połączonymi wnękami arkadowymi. Sklepienia żaglaste, w babińcu kolebkowe z lunetami, na gurtach. Chór muzyczny wsparty na trzech arkadach filarowych z parapetem zwieńczonym gzymsem profilowanym. Zewnątrz ściany z lizenami, gzyms podokapowy profilowany. Okna rozglifione, zamknięte półkoliście, w listwowych obramieniach z kluczami. Drzwi do przedsionka klepkowe 1. poł. w. XIX. Dachy dwuspadowe o lekko wklęsłych połaciach, nad prezbiterium i nawą o jednej kalenicy, z dwoma ośmiobocznymi wieżyczkami o cebulastych hełmach, z latarniami i podwójnymi krzyżami; kryte blachą. Drewniana więźba dachowa wykonana bez użycia gwoździ. Wieża kwadratowa, wtopiona w dach nawy, z lizenami przy narożnikach; na osi od zach. prostokątna płycina; gzyms podokapowy profilowany, wygięty półkoliście; dach namiotowy o lekko wklęsłych połaciach, zwieńczony hełmem cebulastym z latarnią i podwójnym krzyżem, kryty blachą. Ikonostas z pocz. w. XIX, o charakterze barokowym z ornamentami rokokowymi i klasycystycznymi: architektoniczny, z bogatą dekoracją snycerską; ikony współczesne z ikonostasem, przemalowane, zdekompletowane. Obecnie trzyrzędowy, pierwotnie być może czterorzędowy. W rzędzie ikon namiestnych: nieokreślona święta, Matka Boska z Dzieciątkiem w typie obrazu z S. Maria Maggiore w Rzymie, Chrystus Błogosławiący, św. Józef. Carskie wrota ujęte kolumnami wspierającymi gzyms z lambrekinem, ażurowe, z bogatą dekoracją roślinną, z sześcioma tondami (brak malowideł), zwieńczone koroną; w ościeżach śś. Bazyli Wielki i Jan Chryzostom; wrota diakońskie zamknięte półkoliście, ażurowe, w tondach malowidła Aarona i Mojżesza, w rzędzie prazdników brak oryginalnych ikon; stawione współczesne obrazki. Na osi w kartuszu rokokowym Ostatnia Wieczerza. W rzędzie Deesis Chrystus Pantokrator i jedenastu apostołów (brak jednej ikony). W najwyższym rzędzie Grupą Pasji na osi, innych ikon brak.. Za ikonostasem, współczesny z nim ołtarz, w kształcie baldachimu wspartego na czterech kolumnach, zwieńczonych wazonami; mensa z okładziną drewnianą o podziałach arkadowych. W prezbiterium, nad drzwiami do zakrystii, ołtarz boczny, współczesny z ikonostasem, z ornamentami rokokowymi, ujęty czterema kolumnami i ażurowymi uchami; w polu głównym ikona Koronacji Matki Boskiej, w zwieńczeniu św. Michał Archanioł. Ołtarze boczne przy ikonostasie, pocz. w. XVIII, ujęte kręconymi kolumnami wspierającymi fragmenty belkowania; w polu głównym ikony pocz. w. XIX: w lewym św. Mikołaj; w prawym Zwiastowanie N.P. Marii. Tabernakulum późnobarokowe koniec w. XVII. Krzyż procesyjny w. XIX, dwustronny, z malowidłami Chrystusa Ukrzyżowanego i Chrystusa w grobie. Na chórze muzycznym liczne fragmenty wyposażenia: drzwi klasycystyczne 1. poł. w. XIX, fragmenty ram ołtarzowych z ikonostasu w. XVIII; ikona z nieczytelną sceną malowana na desce w. XVIII. Wewnątrz nawy zachowała się polichromia figuralna (między innymi św.św. Cyryla i Metodego i św. Olgi). Epitafia inskrypcyjne z czarnego marmuru: ks. Bazylego Ławrowskiego, dziekana baligrodzkiego, parocha w Smolniku (zm. 1813) i jego żony, Pelagii z Terleckich Ławrowskiej (zm. 1819). Obok cerkwi murowana dzwonnica.
 

(1) 2010-10-10, Wojciech Pysz, Cerkiew w Smolniku

(2) 2010-10-10, Wojciech Pysz, Smolnik, ikonostas

(3) 2014-09-28, Wojciech Pysz, Smolnik, Grupa Pasyjna

(4) 2006-05-01, Bartosz Miller, Smolnik n.Osławą

(5) 2007-08-07, Bartosz Miller, Smolnik n.Osławą

(6) 2006-05-01, Bartosz Miller, Smolnik n.Osławą

(7) 2014-09-28, Wojciech Pysz, Smolnik, cerkiew w krajobrazie