Karta katalogowa 10542
Lipie, Cerkiew drewn. Soboru Bogurodzicy - pożar w 1981
gmina: Czarna, powiat: bieszczadzki, województwo: podkarpackie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: NIE   rok powstania: 1900
współrzędne geogr. 49.30104,22.69860      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 
Lipie było wsią królewską, lokowaną w 1557 r. na prawie wołoskim. W 1567 r. król Zygmunt August wydał przywilej fundacyjny pierwszej tutejszej cerkwi, którą zbudowano ok. 1600 r. Miała ikonostas z parą wrót; carskimi i diakońskimi od pn. strony. Ikonostas został rozmontowany przeniesiony do drugiej cerkwi, zbudowanej w 1900 r., a jego elementy powieszono na ścianach. Nowy ikonostas został skomponowany z co najmniej dwóch innych, nieznanego pochodzenia, namalowanych w poł. XVIII w. Po 1951 r. nieużytkowana. Starszy ikonostas prawdopodobnie został wywieziony, znaczna część wyposażenia rozkradziona. Część nowszego ikonostasu znajduje się w Dziale Sztuki Cerkiewnej w Muzeum-Zamku w Łańcucie a pięć ikon w Muzeum Historycznym w Sanoku. Od 1976 r. była wykorzystywana jako rz.-kat. kościół filialny. Cerkiew spłonęła w nocy z 17 na 18 maja 1981 r. Pozostała tylko blacha z dachów. Była bliźniaczo podobna do cerkwi w sąsiednim Bystrem oraz nieistniejącej cerkwi w Lutowiskach. Wszystkie trzy zaprojektował w tzw. ukraińskim stylu narodowym lwowski architekt Wasyl Nahirny. Pozostała murowana, dwukondygnacyjna, parawanowa brama-dzwonnica. Mieściła trzy dzwony. Jeden otwór został zamurowany. Podczas pożaru spłonął dach dzwonnicy. Żeliwny dzwon z XIX w. przeniesiony został do cerkwi w Chotyńcu. Cerkwisko znajduje się w centrum wsi, wśród starodrzewu na zboczu. Dawny cmentarz parafialny z szesnastoma oryginalnymi nagrobkami. W najwyższej części cmentarza wysoka podmurówka cerkwi z 1900 r. Wg katalogu zabytków sztuki, jeden z nagrobków pochodzi z warsztatów bruśnieńskich. Dojście do cerkwiska jest utrudnione z powodu wielu ogrodzeń z drutu kolczastego oraz drutów pod napięciem (teren wypasu bydła i koni). W odległości kilkuset metrów, po przeciwnej stronie drogi nowy murowany kościół, wzniesiony w 1983 r.
 

(1) 1956, Ryszard Brykowski, Cerkiew w Lipiu

(2) 2010-07-12, Wojciech Pysz, Lipie - dzwonnica

(3) 2010-07-12, Wojciech Pysz, Lipie - blacha z cerkwi

(4) 2010-07-12, Wojciech Pysz, Lipie - nagrobek

(5) 2008, Janusz Rosikoń, wyd. BOSZ, św. Michał z Lipia, XVII w.