Karta katalogowa 10139
Kuźmina, Cerkiew drewn. św. Dymitra - obecnie kościół rz.-kat.
gmina: Bircza, powiat: przemyski, województwo: podkarpackie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: 1810
współrzędne geogr. 49.61512,22.42963      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 

Najstarsza wzmianka o cerkwi w Kuźminie pochodzi z 1526. Obecnie istniejąca została zbudowana w 1810 lub 1814. Do 1926 należała do parafii greckokatolickiej w Leszczawie Górnej, potem do parafii w Krecowie. Remontowana w 1935. Cerkiew działała jako greckokatolicka do wiosny 1938, kiedy to teren cerkwi był areną walk pomiędzy grekokatolikami, a zajmującymi cerkiew siłą rzymskimi katolikami. Po trzech dniach zamieszek nastąpiła pacyfikacja ludności ukraińskiej przez polską żandarmerię, a cerkiew pozostawała zamknięta do czerwca 1941 r. Po wkroczeniu wojsk niemieckich cerkiew została ponownie otwarta i działała do końca 1944. W czasie II wojny światowej w kopułę trafił pocisk z moździerza. Po 1947 i wysiedleniu ludności ukraińskiej świątynia została przejęta przez kościół rzymskokatolicki. W latach 2009–2010 przeprowadzono renowację świątyni: remont dachu i elewacji, podbicie fundamentów i wykonanie odwodnienia.

Cerkiew orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Bryła dwudzielna: prezbiterium zamknięte trójbocznie i szersza nawa. Przy prezbiterium od pn. zakrystia, przy nawie od pn. kruchta. Od zachodu dostawiona słupowa wieża z przedsionkiem w przyziemiu. Całość szalowana pionowym deskowaniem, podmurówkę osłania gontowy fartuch. Dach jednokalenicowy, zwieńczony wieżyczką ze ślepą latarnią, wieża kryta dachem namiotowym. Wewnątrz stropy płaskie. Chór muzyczny wsparty na słupach. Brak wyposażenia cerkiewnego. Podczas II w. św. kopuła cerkwi została zniszczona pociskiem z moździerza. Obecny kształt jest wynikiem powojennej przebudowy. Od roku 1947 służy jako rz.-kat. kościół parafialny pw. MB Nieustającej Pomocy.

Na pobliskim cmentarzu znajduje się neogotycka murowana kaplica grobowa ufundowana pod koniec XIX w. przez Michała i Katarzynę Woźniaków, w której okazjonalnie odprawiano nabożeństwa w obrządku łacińskim oraz pomnik ku czci żołnierzy poległych w walkach z UPA i przy utrwaleniu władzy ludowej w latach 1945–47.

Na podstawie https://pl.wikipedia.org/wiki/Cerkiew_św._Dymitra_w_Kuźminie

 

(1) 2017-02-24, Wojciech Pysz

(2) 2011-05-01, Krzysztof Zdeb

(3) 2017-02-24, Wojciech Pysz

(4) 2015-04-10, Henryk Bielamowicz, Kaplica Woźniaków