Karta katalogowa 10323
Krempna, Cerkiew drewn. św. Kosmy i Damiana - kościół pomocn. rz.-kat
gmina: Krempna, powiat: jasielski, województwo: podkarpackie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: 1778
współrzędne geogr. 49.51118,21.50467      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 

Nazwa wsi wymieniana była w 1499 r. a pierwsza cerkiew istniała już w 1507 r. Obecną cerkiew zbudowano w końcu XVIII w. na miejscu poprzedniej, być może z wykorzystaniem elementów budulca ze starszej cerkwi. Na nadprożu przedsionka namalowana jest data 1778, a na drewnianej tablicy fundacyjnej - 1782, co może być interpretowane jako data poświęcenia cerkwi. Była wielokrotnie remontowana, m.in. w latach 1843, 1893 (remont kapitalny, zmiana gontów na blachę), 1930, 1971 i 2007. Po wysiedleniu w 1947 w Krempnej zostały 4 rodziny i ksiądz unicki, Jan Wysoczański, który odprawiał w cerkwi nabożeństwa także dla Polaków, którzy zasiedlili wieś. Od roku 1962 cerkiew była nieczynna z powodu złego stanu technicznego. W 1969 w Krempnej ustanowiona została samodzielna parafia a w 1971 r. odprawiona została pierwsza msza rz.-kat. W latach 1971-72 przeprowadzono kolejny poważny remont. Do roku 2004 cerkiew służyła jako kościół parafialny pw. św. Maksymilana Kolbego, potem funkcję tę przejął wybudowany obok nowy kościół murowany. W latach 2007 - 2012 został przeprowadzony generalny remont cerkwi, podczas którego wymieniono podwaliny i wszystkie zniszczone elementy drewniane a na dachy powróciły gonty. Podczas tego remontu zawaliła się kopuła nad prezbiterium, ale zaraz została zrekonstruowana. Prace konserwatorskie we wnętrzu wykonała Małgorzata Dawidiuk z Przemyśla.

Orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Trójdzielna: prezbiterium, szersza nawa i babiniec na planach kwadratów, przy prezbiterium od pn. zakrystia. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej o pochyłych ścianach, z lekko nadwieszoną izbicą. Słupy wieży obejmują babiniec. Wokół wieży zachata. Nad wszystkimi częściami dachy namiotowe kryte gontem. Dach nad wieżą bez załamań, nad prezbiterium z jednym załamaniem a nad nawą z dwoma załamaniami. Nad wszystkimi częściami jednakowe hełmy baniaste z pseudolatarniami i żelaznymi krzyżami. Nad zakrystią dach dwuspadowy. Wewnątrz nad nawą i prezbiterium kopuły namiotowe, w babińcu strop płaski na belkach.

Elementy wnętrza:

  • Kompletny i będący tu od początku ikonostas z poł. XVIII w, dokończony lub odnawiany w latach 1835-1836 przez malarza Krasuckiego z Przemyśla
  • Nad chórem Deesis ze starego ikonostasu z 1664 r., przypuszczalnie z poprzedniej cerkwi
  • Nad oknami ramy z prorokami
  • Mensa ołtarza głównego w prezbiterium z XVII w. ze sceną Ofiary Abrahama z przodu i Tablicami Dekalogu z tyłu
  • Nastawa ołtarza głównego z XVIII w. z obrazami św. Mikołaja i Matki Bożej z Dzieciątkiem (XIX w.).
  • Obraz Bogurodzicy Pokrow z XIX w.
  • Świeczniki rzeźbione w drewnie z XIX w.
  • Tabernakulum drewniane z malowanymi ikonami z XIX w.
  • Polichromia w prezbiterium na sklepieniu i ścianach z XVII w.
  • Tablica fundacyjna nad drzwiami w przedsionku (1782 rok), mówiąca o przebudowie wcześniejszej świątyni
  • Malowidło św. Pawła Apostoła na prawym węgarze wewnętrznych drzwi z XVII w.
  • Feretron - figura Matki Bożej z Dzieciątkiem z XVIII w.
  • Zamek kowalski w drzwiach wewnętrznych z datą 1783 r.
  • Kamienna figura św. Mikołaja przed cerkwią

Kilka starszych ikon z Krempnej znajduje się w Muzeum Historycznym w Sanoku.

Wg klasyfikacji R. Brykowskiegi jest to cerkiew łemkowska, typ północno-zachodni, wariant starszy,

 

(1) 2009-07-14, Wojciech Pysz

(2) 2013-08-29, Wojciech Pysz, Ikonostas

(3) 2013-08-29, Wojciech Pysz, Deesis ze starego ikonostasu

(4) 2006-06-16, Michał Pysz, Cerkiew z blaszanymi dachami

(5) 2006-06-16, Michał Pysz, Wnętrze cerkwi

(6) 2007-09-26, Wojciech Pysz, Remont kapitalny

(7) 2007-09-26, Wojciech Pysz, Nowy hełm

(8) 2008-08-02, Krzysztof Zdeb, Tuż po remoncie

(9) 2013-08-29, Wojciech Pysz, Św. Mikołaj 2013

(10) 1975-05-02, Wojciech Pysz, Cerkiew w 1975

(11) ze zb. MBL w Sanoku, Mandylion, XV w.

(12) ze zb. MBL w Sanoku, św. Paraskewia XVI w.

(13) 1975-05-01, Wojciech Pysz, W 1975 św. Mikołaj stał gdzie indziej