Karta katalogowa 10626
Bartne, Cerkiew drewn. św. Kosmy i Damiana - filia muzeum
gmina: Sękowa, powiat: gorlicki, województwo: małopolskie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: 1841
współrzędne geogr. 49.56460,21.33295      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 

Cerkiew wzniesiono w 1842 jak pokazuje data wyryta nad wejściem do babińca. Dolne partie wieży mogą pochodzić z XVIII wieku. W 1947 po wysiedleniu ludności łemkowskiej cerkiew nie była użytkowana i częściowo została zniszczona. Gruntowne prace konserwatorskie przeprowadzone w latach 1968-70 przywróciły jej pierwotny wygląd. Powrócono między innymi do gontowego pokrycia dachów. W 1970 przeznaczono świątynię na obiekt muzealny. Obecnie jest filią Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach.

Budowla drewniana, konstrukcji zrębowej, orientowana, trójdzielna, wszystkie części na rzucie kwadratu. Prezbiterium zamknięte prostokątnie z zakrystią od północy, szersza nawa i babiniec. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej, o pochyłych ścianach, z pozorną izbicą i zachatą. Słupy wieży posadowione na głazach ujmują babiniec. Nad nawą dach namiotowy łamany, nad sanktuarium trójspadowy, nad wsch. częścią babińca dwuspadowy. Wszystkie części zwieńczone hełmami z pozorną latarnią, makowicą i żelaznym krzyżem. Dachy i ściany kryte gontem.
Wnętrze nakrywają stropy płaskie ozdobione polichromią ornamentalną, w nawie z fasetą. Chór muzyczny ma formę galeryjki w kształcie litery C nadwieszonej na rysiach. Najcenniejszym elementem wyposażenia jest późnobarokowy ikonostas z XVIII w. ze starszymi ikonami namiestnymi, datowanymi na XVI wiek. W miejscu ikony chramowej (patrona cerkwi) tutaj jest św. Michał Archanioł. W nawie ołtarz boczny z ikoną Ukrzyżowania z roku 1797. W babińcu umieszczono odrzwia z portalem wyciętym w kształcie trójliścia i malowanymi wizerunkami Piotra i Pawła z nieistniejącej cerkwi w Nieznajowej z 1780.

Wg klasyfikacji R. Brykowskiego: cerkiew łemkowska, typ północno-wschodni, wariant młodszy.  Obecnie jest obiektem muzealnym przy Muzeum Okręgowym w Gorlicach.

Cerkiew otacza drewniane ogrodzenie z bali z daszkiem gontowym i bramką na miejscu kamiennego murku z XIX wieku. Na północ od świątyni znajdowała się plebania, po której pozostał kamienny spichrz plebański z 1. Poł. XIX w. z ekspozycją historii kamieniarstwa. Na zachód drewniany pobijak używany do obróbki kamienia. Dalej położony jest łemkowski cmentarz przycerkiewny z kamiennymi nagrobkami wykonanymi przez miejscowych kamieniarzy. W pobliżu wejścia wysoki krzyż „hromadzki”, upamiętniający założenie cmentarza.

 

(1) 2013-09-30, Henryk Bielamowicz

(2) 2014-09-06, Jurek Adamski

(3) 2017-10-17, Henryk Bielamowicz

(4) 2013-09-30, Henryk Bielamowicz

(5) 2008-11-10, Henryk Bielamowicz

(6) 2006-05-25, Michal Pysz

(7) 2017-10-17, Henryk Bielamowicz, Cerkiew w krajobrazie

(8) 2013-08-19, ASkonieczna, Ikonostas

(9) 2013-08-19, ASkonieczna, Deesis

(10) 2013-08-19, ASkonieczna, Ikona Zaśnięcia NMP

(11) 2016-07-20, kulczyk, Archanioł Michał