Karta katalogowa 10716
Szczawnik, Cerkiew drewn. św. Dymitr - obecnie kościół rz.-kat.
gmina: Muszyna, powiat: nowosądecki, województwo: małopolskie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: 1841
współrzędne geogr. 49.38409,20.86617      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 

Najstarszym elementem cerkwi jest dzwon z 1707 r

Cerkiew łemkowska typu północno-zachodniego, drewniana, konstrukcji zrębowej, orientowana, trójdzielna. Prezbiterium wydłużone, zamknięte trójbocznie, nawa kwadratowa. Wieża konstrukcji słupowej z izbicą obejmuje słupami zachodnią część babińca z dzwonem z 1707 r.  Dachy namiotowe, nad prezbiterium z dodatkową kalenicą, kryte blachą. Nad w wszystkimi częściami smukłe makowice z pseudolatarniami i kutymi krzyżami. Ściany obite gontem.

Wewnątrz polichromia z 1936 r. Sufit szerszej części nawy (bliżej prezbiterium) pokrywa ornament roślinno-geometryczny. W rogach znajdują się wyobrażenia ewangelistów. Prawą, węższą cześć nawy, pokrywa polichromia z lat 1936-1937 przedstawiająca chrzest Rusi w  988 r. (wyraźne uwypuklenie postaci księcia Włodzimierza Wielkiego). Po przeciwnej stronie podobnych rozmiarów okazała polichromia Sąd Ostateczny.

Między nawą a sanktuarium kompletny czterorzędowy ikonostas późnobarokowy z przełomu XVIII i XIX w. W rzędzie ikon namiestnych św. Mikółaj, M.B. Hodigitria, Chrystus Nauczający oraz ikona chramowa - patron cerkwi św. Dymitr (Demetriusz). Na carskich wrotach sceny Zwiastowania, na lewych diakońskich wrotach Archanioł Gabriel, na prawych św. Jan Chryzostom. Powyżej klasyczny układ ikonostasu: rząd ikon świątecznych z Ostatnią Wieczerzą pośrodku, rząd Deesis oraz rząd Proroków i Ojców Kościoła. Ikonostas wieńczy scena Ukrzyżowania z Janem i Marią u stóp krzyża.

Niektóre starsze ikony z cerkwi przeniesione do Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu. W nawie dwa późnobarokowe ołtarze boczne z 1729 r. W prawym obraz Opłakiwania Chrystusa z XVIII w., w lewym Przemienienie Pańskie z XVIII w.

W prezbiterium ołtarz główny z XIX w. obrazem Ukrzyżowania. Po lewej stronie prezbiterium, na ścianie obraz wotywny Ukrzyżowanie z 1854 r. Na obrazie przedstawiona jest też para jego chłopskich fundatorów. Na prawej ścianie prezbiterium obraz św. Barbary z 1867 roku. Również w prezbiterium kilka starszych ikon (m.in. Chrystus Pantokrator z XVII w.) umieszczonych w formie ekspozycji muzealnej oraz  gablotka  z ekspozycją ksiąg mszalnych (sudiebników) w języku staro-cerkiewno-słowiańskim i innych dokumentów.

Wokół cerkwi niski murek kamienny. W pobliżu obudowane i zadaszone źródło mineralne szczawy żelazistej.

Obecnie cerkiew służy jako kościół rz.-kat. pod tym samym wezwaniem, filia parafii  w Złockiem.

Wykorzystano informacje ze strony internetowej Gminy Muszyna.

 

(1) 2017-08-10, Krzysztof Zdeb, Widok od strony prezbiterium

(2) K. Bańkowski, Wnętrze cerkwi

(3) 2018-04-02, Henryk Bielamowicz, Elewacja frontowa

(4) 2013-05-22, Henryk Bielamowicz, Elewacja południowa