Cerkiew w Chotyńcu nosi wezwanie Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy. Narodziny świętych nie są w kościołach wschodnich świętowane; wyjątkiem są najwięksi ze świętych: Maryja, Matka Boska i św. Jan Chrzciciel.
Dla Cerkwi Obrządku Wschodniego święto Narodzenia Bogurodzicy należy do najstarszych uroczystości ku czci Bożej Rodzicielki, choć nie można określić dokładnego czasu, kiedy się pojawiło. Oficjalne wprowadzenie święta w Bizancjum przypisuje się cesarzowi Makariuszowi na przełomie VI i VII wieku. Jest pierwszym z dwunastu świąt nieruchomych. Stanowi początek rocznego cyklu liturgicznego (8/21września), który kończy największym świętem maryjnym Zaśnięcia Matki Boskiej 15/28 sierpnia.
Poświęcone jest początkowi zbawienia - Narodzinom Matki Chrystusa. Święto ma jeden dzień przedświąteczny i cztery poświąteczne.
Narodzenie Najświętszej Maryi Panny w liturgii kościoła rzym.-kat. ma także rangę święta i obchodzone jest w dniu 8 września. W Polsce przyjęła się ludowa nazwa święta: Matki Boskiej Siewnej. Zgodnie z tradycją w tym dniu błogosławi się ziarno przeznaczone na siew.
Ewangelie nie przekazały żadnej informacji o okolicznościach narodzin Maryi ani o jej rodzicach. Znaleźć je natomiast można w apokryfach: Protoewangelii Jakuba, napisanej ok. roku 150, Ewangelii Pseudo-Mateusza z VI w. oraz w Księdze Narodzenia Maryi z VIII w.
Rodzicami Maryi byli Joachim i Anna. Anna (hebr. hannah: łaska, wdzięk) pochodziła z rodziny kapłańskiej z Betlejem. Joachim (co oznacza: "przygotowanie Panu") miał pochodzić z zamożnej rodziny z Galilei. Zmarł, gdy Maryja była jeszcze dzieckiem.
Anna i Joachim długo byli bezdzietni, przez co zaznawali wiele przykrości. W kulturze żydowskiej brak dziecka był uważany za hańbę i karę Bożą. Małżonkowie modlili się i dawali hojne ofiary na świątynię, aby uprosić sobie potomka. Joachim będąc już w podeszłym wieku udał się na pustynię, tam rozbił swój namiot i pościł czterdzieści dni i czterdzieści nocy Wtedy zjawił mu się anioł i oznajmił, że jego żona Anna poczęła.
W tym czasie Anna - nie wiedząc, gdzie jest Joachim - opłakiwała swoje wdowieństwo i spędzała czas na modlitwie. Jej też ukazał się anioł, który zapowiedział narodzenie dziecka i powrót Joachima. Anna ślubowała wtedy ofiarowanie dziecka na służbę Bogu: zawiodę je w darze Panu, Bogu mojemu, i [dziecko to] będzie Mu służyło po wszystkie dni swego żywota. Anna udała się do Jerozolimy, gdzie przy Złotej Bramie spotkała powracającego z pustyni Joachima.
W 45 roku życia Anny, urodziła się dziewczynka, której w 15 dniu życia nadano imię Miriam. 80 dni po narodzeniu córki rodzice przynieśli ją do świątyni, aby złożyć przepisaną prawem ofiarę i spełnić ślubowanie. Kiedy córka miała 3 lata oddano ją do świątyni, gdzie wychowywała się wśród swoich rówieśnic, zajęta modlitwą, śpiewem, czytaniem Pisma świętego i haftowaniem szat kapłańskich. W wieku 14 lat Maryja została żoną Józefa. Wg przekazów wkrótce zmarł Joachim. Anna zamieszkała zaś z córką i jej mężem w Nazarecie, dożywszy 80 lat. Tutaj zmarła przy błogosławieństwie Jezusa i przy modlitwie Maryi i Józefa. Ciało jej pochowano blisko ciała Joachima w Dolinie Jozafata.
Starsza ikona z pocz. XVII w., obecnie wisi na północnej ścianie cerkwi.
Przedstawia scenę ze św. Anną w pozycji półsiedzącej na łożu w otoczeniu trzech niewiast, które przynoszą jej podarunki. Przy łożu Anny stoi stół, symbolizujący ołtarz, na stole czara, nawiązująca do naczynia ze starotestamentalną manną - zapowiedź Eucharystii. W dolnej strefie, poniżej łoża, ukazane są piastunki przygotowujące nowo narodzoną Marię do kąpieli. Scena rozgrywa się w symbolicznej architekturze. Na drugim planie, na tle jednej z trzech wież widoczna jest głowa św. Joachima. Przypuszczalnie była to pierwotnie ikona chramowa,
Obecna ikona chramowa z 2 poł. XVII w., w ikonostasie w rzędzie ikon namiestnych po prawej.
Święta Anna spoczywa na łożu, podtrzymywana przez służącą. Asystują jej niewiasty, z których jedna przynosi dary albo pożywienie (zwyczaj przejęty z dworskiego ceremoniału narodzin cesarskiego dziecka). Przy łożu Anny stoi stół, symbolizujący ołtarz, na stole kielich, przypominający naczynie ze starotestamentalną manną - zapowiedź Eucharystii. W dolnej części kompozycji widnieje motyw kąpieli dziecka przez dwie piastunki, analogiczny do kąpieli małego Jezusa na ikonie Bożego Narodzenia. Trzecia kobieta przygotowuje kołyskę.
Na drugim planie kilka epizodów o charakterze narracyjnym: Zwiastowanie Joachimowi i Annie, Spotkanie Joaochima i Anny przy Złotej Bramie oraz Anna i Joachim z małą Maryją (tzw. Pieszczota Maryi).
Wykorzystane materiały:
(1) 2009-11-08, Wojciech Pysz, Narodzenie NMP pocz. XVII w.
(2) M.Janocha Ikony w Polsce, Narodzenie NMP 2. poł. XVII w.
(3) 2010-05-15, evel, Fragment ikony ze sceną kapieli MB
(4) 2010-05-15, evel, Fragment ikony ze sceną kąpieli MB
(5) 2010-05-15, evel, Trzecia ikona Narodzenia NMP