Karta katalogowa 255
Dłużniów, Cerkiew drewn. Podwyższenia Krzyża Św. - obecnie kościół rz.-kat.
gmina: Dołhobyczów, powiat: hrubieszowski, województwo: lubelskie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: 1882
współrzędne geogr. 50.46658,24.01358      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 

Istnienie cerkwi w Dłużniowie wzmiankowano już w latach 1564-73 oraz w 1761. Obecna cerkiew greckokatolicka pw. Podniesienia Krzyża Świętego zbudowana została w 1882 w miejscu poprzedniej, prawdopodobnie z fundacji Henryka Rylskiego. Jako cerkiew parafialna ze świątyniami filialnymi w Mycowie i Wyżłowie należała do dekanatu waręskiego. W 1895 poświęcona, odnawiana w latach 1930. Po 1947 przejęta przez kościół rzymskokatolicki.

Jest to duża cerkiew trzykopułowa, orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej, zwęgłowana na rybi ogon na ceglanym podmurowaniu. Plan trójdzielny: prezbiterium zamknięte trójbocznie, nawa szersza oraz węższy, równej szerokości z prezbiterium babiniec, kwadratowe. Przy prezbiterium od strony północnej i południowej dwie czworoboczne zakrystie. Bryła świątyni trójkondygnacyjna, zręby wszystkich trzech pomieszczeń równej wysokości przykryte ośmiopołaciowymi, wydłużonymi kopułami wspartymi na wysokich ośmiobocznych tamburach zwieńczonymi latarniami z hełmami w formie makowic zakończonych żelaznymi krzyżami. Ściany wszystkich kondygnacji są oszalowane. Na wysokości około 1/3 świątynię obiega wokół okap wsparty na występujących belkach zrębu. Wejścia do babińca oraz do nawy osłonięte gankami, wspartymi na 6 słupach zapewne z pierwszej połowy XX wieku. Kopuły, dachy pulpitowe nad zakrystiami oraz daszek okapowy kryte blachą ocynkowaną. Wewnątrz w kopułach znajdują się ośmiopolowe, pozorne sklepienia, w zakrystiach natomiast stropy. W kopułach sklepienie pomalowane na niebiesko z gwiazdami. Poszczególne części świątyni połączone są ze sobą dużymi otworami o wykroju łuku.

Na ścianach polichromia figuralna z końca XIX wieku, wykonana w technice tempery na desce i utrzymana w typie malarstwa iluzjonistycznego z bogatą ornamentyką. Zachowały się: niekompletny ikonostas i połączone z nim dwa ołtarze boczne Matki Bożej i Podwyższenia Krzyża, ołtarz główny w stylu neogotyku, ambona połączona z konfesjonałem i ławki.

W latach 2005-2006 przeprowadzono remont świątyni w ramach, którego: wymieniono oszalowanie i częściowo podwaliny i podmurówkę, stolarkę okienną i słupy przy gankach, zmieniono blachę na dachach, zaimpregnowano zewnętrzne elementy drewniane.

W 2007 roku zrealizowano I etap konserwacji, obejmującej malowidła w prezbiterium kościoła.
Zakres prac obejmował:
- wykonanie prac badawczych, odkrywkowych i laboratoryjnych;
- wstępne zabezpieczenie odspojonych, spudrowanych i złuszczonych partii malowideł;
- transfer i ponowne osadzenie pasów płótna na łączeniach desek;
- wymianę zmurszałych fragmentów drewna stanowiacego podobrazie malowideł z jednoczesnym flekowaniem szczelin;

Następnie przeprowadzono dezynsekcję, dezynfekcję i zabezpieczenie drewna środkami o działaniu grzybobójczym, owadobójczym i zabezpieczającym. Usunięto retusze, przemalowania i zaplamienia, podklejono złuszczenia i odspojenia warstwy malarskiej, uzupełniono drobne ubytki kitem trocinowym, naklejono pasy płótna na łączeniach, spękaniach i sękach, uzupełniono ubytki gruntów w oryginalnej technologii.

Wykonano werniksowanie, scalanie i rekonstrukcję warstwy malarskiej wraz z werniksowaniem końcowym. Wykonawcą konserwacji był Maciej Filip, a inwestorem Parafia rzymskokatolicka św. Michała Archanioła w Żniatynie, przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Źródła:
strona Diecezji Zamojsko Lubaczowskiej
D. Kawałko. Cmentarze Województwa Zamojskiego. s. 31.
Wiadomości Konserwatorskie 2008. s. 107

 

(1) 2007:09:29, Krzysztof Zdeb, Cerkiew w Dłużniowie

(2) 2007-05, niklos, Cerkiew w Dłużniowie

(3) 2011-02-19, Fox , Dłużniów, cerkiew

(4) 2011-02-19, Fox , Dłuzniów, cerkiew

(5) 2011-02-19, evel, Dłużniów, cerkiew

(6) 2013-07-27, Krzysztof Zdeb, Wnętrze cerkwi w Dłużniowie

(7) 2013-07-27, Krzysztof Zdeb, Wnętrze cerkwi podczas remontu

(8) 2013-07-27, Krzysztof Zdeb, Wnętrze cerkwi w Dłużniowie