Karta katalogowa 747
Śniatycze, Kościół drewn. - d. cerkiew
gmina: Komarów-Osada, powiat: zamojski, województwo: lubelskie
rodzaj obiektu: kościół w dawnej cerkwi    istnieje: TAK   rok powstania: 1838
 
 

Obecny kościół w Śniatyczach p.w. Przemienienia Pańskiego to dawna cerkiew.
Wybudowany został w 1838 roku jako cerkiew unicka p.w. św. Jana Ewangelisty .

Grekokatolicy notowani są w Śniatyczach w latach 1596-1875 (D. Kawałko). Na prawosławną cerkiew p.w. św. Jana Chryzostoma („Złotoustego”) została zmieniona w 1875 roku i trwała w prawosławiu do I wojny światowej W 1918 roku cerkiew rekoncyliowano na kościół rzymskokatolicki, który pełni do dziś rolę kościoła filialnego parafii Dub.

Pierwsze wzmianki o cerkwi w Śniatyczach pochodzą, jak podaje Jan Górak z 1629 roku. Danuta Kawałko podaje datę 1564r, natomiast Józef Niedźwiedź wymienia 1531 rok, powołując się na opracowanie Andrzeja Gila (poz. 365 aneksu Nr 1 przy wydaniu z 1999r.).

W 1760 roku, jak podaje J. Niedźwiedź, w Śniatyczach istniała parafialna cerkiew drewniana p.w. św. Jana Ewangelisty, która należała do dekanatu zamojskiego.
Natomiast na stronie Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej czytamy, że w 1722r. istniała w Śniatyczach cerkiew p.w. św. Jana Chrzciciela.

Obecna, ostatnia świątynia drewniana, została zbudowana z fundacji hrabiego Antoniego Załuskiego w 1838r. Józef Niedźwiedź podaje, że cerkiew została pobudowana w 1836r. Świątynia ta była bez kopułowa z dzwonnicą nad babińcem i z dobudowaną zakrystią.

Kościół jest trójdzielny, drewniany z prezbiterium zwróconym na północ. Niewielki przedsionek (kruchta) przylega do długiej prostokątnej nawy, za którą prezbiterium zamknięte jest trójbocznie. Przedsionek i prezbiterium są tej samej szerokości.. Zakrystię dobudowano do wschodniej ściany prezbiterium.

Zewnętrzne ściany kościoła oszalowano. Listwowanie zakończone u góry deską podokapową wycinaną w ząbki. Ściany wzmocnione lisicami. Nad nawą i przedsionkiem dachy dwuspadowe, z trójkątnymi szczytami o schodkowatych bokach. Dawniej dachy pobite gontem, obecnie kryte blachą ocynkowaną, pomalowaną farbą olejną.
Zewnątrz szczyt frontowy oraz szczyt przedsionka są analogiczne schodkowe, szalowane deskami we wzór rombu, zwieńczone balasami z kulami i kutymi, żelaznymi krzyżami.

Nad prezbiterium dach wielopołaciowy, ze wschodnia połacią przedłużoną (dach pulpitowy) nad zakrystią.
Nad szczytem nawy sterczyna z kulą i krzyżykiem na niej. Na końcu kalenicy dachu nawy, ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę, z wydłużoną latarnią zwieńczoną cebulastą kopułką (hełmem). Otwory okienne prostokątne, zamknięte dwuspadowo.

Wnętrze świątyni:

Nawa wewnątrz otwarta jest na prezbiterium półkolistym łukiem z belką tęczową. Chór muzyczny o prostym parapecie, drewniany, wsparty na dwóch słupach. Znajduje się przy ścianie frontowej nawy, graniczącej z przedsionkiem. Podłogi drewniane.
Wewnątrz w prezbiterium i zakrystii strop płaski, w nawie pozorne łukowate sklepienie.
Strop nawy wykazujący znaczne ugięcia został podparty czterema prowizorycznymi słupami rozstawionymi w nawie.

W rokokowym ołtarzu głównym znajduje się obraz MB Częstochowskiej. Ołtarz i obraz z 2 połowy XVIII wieku. Obraz malowany jest na desce, ubrany w drewniane sukienki i metalowe korony. Świątynia posiada dwa ołtarze boczne z XIX wieku. Część dawnego wyposażenia znajduje się obecnie w Muzeum Diecezjalnym: XVIII wieczna ikona św. Mikołaja BM oraz ikona Chrystusa Pantokratora datowana na 1739r.
Świątynia wyposażona jest ponadto w obraz Świętej Trójcy z pierwszej połowy XIX wieku; puszkę trybowaną z ażurowym zwieńczeniem w kształcie głów dwóch delfinów podtrzymujących krzyż (2.ćw. XVII w. – pochodzi z kościoła w Dubie); kielich gładki z trzema puncami i zatartym napisem z cechą S i miasta Gdańska (XVIII w.); metalowy krzyż ołtarzowy z ewangelistami i z niezidentyfikowanym świętym w medalionach (unicki z przełomu XVIII i XIX wieku).

Kościół wielokrotnie restaurowany; 1919r; lata 60-te XX w. gruntownie.


Źródła:
J. Górak. Dawne cerkwie drewniane w Województwie Zamojskim. s. 36,37,38,39.
D. Kawałko. Cmentarze Województwa Zamojskiego. s. 103.
J. Niedźwiedź. Leksykon Historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego. s. 508, 509.
A. Gil. Prawosławna Eparchia Chełmska do 1596 roku. s. 236
Strona internetowa Diecezji Zamojsko-Lubaczowskiej




 

(1) 2008-06-08, Krzysztof Zdeb, Dawna cerkiew w Śniatyczach

(2) 2011-01-25, Fox, Śniatycze, kościół p.w. Przemienienia Pańskiego

(3) 2011-01-25, Fox, Śniatycze, dawna cerkiew

(4) 2011-01-25, Fox, Śniatycze, dawna cerkiew

(5) 2011-01-25, Fox, Śniatycze, kościół Przemienienia Pańskiego