Karta katalogowa 91
Kowalówka (Żuków), Cerkiew drewn. Narodzenia NMP - obecnie kościół rz.-kat.
gmina: Cieszanów, powiat: lubaczowski, województwo: podkarpackie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: XVIII w.
współrzędne geogr. 50.27746,23.15555      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 

Wieś założono w latach 80. XVIII w. w ramach kolonizacji józefińskiej pod nawą Freifeld. Dawna cerkiew greckokatolicka datowana jest na poł. XVIII w (1764, 1767 lub 1768). Remontowana w latach 1813 i 1867-68 (polichromia). W latach 1899-1900 przebudowano nawę rozszerzając ją o ramiona transeptu. W 1915 cerkiew została uszkodzona w wyniku ostrzału w trakcie działań wojennych. Po 1947 r. wykorzystywana jako kościół filialny rzym.-kat. pw. Narodzenia NMP. W latach 2007–2010 przeprowadzono konserwację ikonostasu.

Cerkiew drewniana, konstrukcji zrębowej, na podmurówce z kamienia łamanego, orientowana, trójdzielna, na planie krzyża. Wszystkie części na planie zbliżonym do kwadratu: najobszerniejsza i najwyższa nawa, prezbiterium zamknięte trójbocznie  i babińcem z dobudowanym otwartym gankiem wspartym na sześciu słupach. Ściany oszalowane pionowo z listwowaniem. Nad nawą ośmioboczna, zrębowa kopuła sferyczna na tamburze, zwieńczona latarnią. Prezbiterium i babiniec, nakryte dachami ostrosłupowymi i zwieńczone wieżyczkami z hełmami i latarniami. Wnętrze zamknięte kopułami. Do zachodniej ściany babińca dostawiony na drewnianych słupach z balustradą chór muzyczny.

Między nawą a prezbiterium niekompletny pięciorzędowy ikonostas z rzadko spotykanym rzędem ikon Niedziel Pięćdziesiątnicy oraz (pierwotnie) 14 ikonami w rządzie prazdników. W rzędzie ikon namiestnych, ikona chramowa (patrona cerkwi) umieszczona nietypowo po lewej stronie. Zamiast tradycyjnego św. Mikołaja po lewej stronie rzędu namiestnego, tutaj - Chrzest Chrystusa w Jordanie.. W ikonostasie brak 12 ikon prazdników, carskich wrót i południowych diakońskich wrót.

W prezbiterium ołtarz główny Matki Boskiej Nieustającej Pomocy z połowy XIX wieku, a w ramionach transeptu dwa ołtarze: w południowym św. Piotra i Pawła z 1885, a w północnym św. Mikołaja z 1751. W kopule babińca polichromia patronowa.

Obok świątyni murowana dzwonnica parawanowa. Cerkiew ogrodzona jest drewnianym płotem.

 

(1) 2007-10-09, Henryk Bielamowicz, Elewacja frontowa

(2) 2020-11-01, Tomasz Michalski , Jesienny klimat.

(3) 2020-09-13, Wojciech Pysz, Wnętrze cerkwi

(4) 2006, Jola Dziubińska, Cerkiew i dzwonnica

(5) 2020-09-13, Wojciech Pysz, Ikonostas

(6) 2020-09-13, Wojciech Pysz, Ikona Narodzenie NMP

(7) 2010-06-05, Wojciech Pysz, Ikona Boże Narodzenie

(8) 2020-09-13, Wojciech Pysz, Chrzest w Jordanie

(9) 2004, Jola Dziubińska

(10) 2005, Jola Dziubińska, Ikonostas