Karta katalogowa 10548
Michniowiec, Cerkiew drewn. Narodzenia Bogurodzicy - obecnie kościół rz.-kat.
gmina: Czarna, powiat: bieszczadzki, województwo: podkarpackie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: 1863
współrzędne geogr. 49.30155,22.73285      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 
Najstarsza wzmianka o popie w Michniowcu pochodzi z 1557 r. Był nim Damian Mansowicz syn Lucae Lytwina. Można wnioskować, że we wsi istniała już wówczas cerkiew. Jako data budowy obecnej świątyni pw. Narodzenia Bogurodzicy, najczęściej wymienianymi datami w dokumentach jest rok 1863 lub 1868. Po 1951 r. zamknięta i niewykorzystywana. Przez pewien czas służyła jako magazyn na zboże. W 1962 r. pracownicy muzeum w Łańcucie wywieźli kilka ikon i przedmiotów liturgicznych, które niszczały na zapleczu. W 1973 r. przekazana parafii rz.-kat. w Czarnej, remontowana do r. 1981. Obecnie służy jako kościół filialny pw. św. Jana Chrzciciela. Świątynia jest orientowana, stoi na wzniesieniu, na miejscu poprzednich. Drewniana, konstrukcji zrębowej z drewna iglastego na podwalinach dębowych, oszalowana pionowym deskowaniem. Kamienne podmurowanie osłonięte gontowym fartuchem. Trójdzielna, z mocno wydzielonymi członami, zewnętrznie wszystkie człony budynku wydzielone przewiązkami. Obszerna nawa na rzucie ośmioboku, od wschodu prezbiterium z trójbocznym zamknięciem, od zachodu prostokątny babiniec. Okap dachowy babińca nieco poniżej poziomu okapów sanktuarium i nawy. Przy prezbiterium od pn. zakrystia, przed babińcem niższa kruchta. Wewnątrz nad nawą ośmiopolowa, sferyczna kopuła zrębowa wsparta na drewnianych, ośmiokątnych słupach (niespotykane gdzie indziej rozwiazanie), w pozostałych pomieszczeniach strop płaski. Nad prezbiterium, nawą i babińcem dachy kopułowe, sferyczne, wielopołaciowe, zwieńczone pseudolatarniami. Nad zakrystią i kruchtą dachy dwuspadowe. Wszystkie dachy kryte blachą. Portale i okna ościeżowe. Przed 1939 r. dobudowany został obszerny chór muzyczny, umieszczony nad babińcem i przedłużony nad część nawy głównej (jedna z ośmiu ścian nawy po każdej stronie). Z oryginalnego wyposażenia cerkwi zachował się ikonostas, obecnie częściowo rozmontowany. Górna część ikonostasu, pozostawiona na swoim miejscu, ma kształt łuku, dopasowany do łuku tęczy. Główny jego człon to Deesis; centralnie umieszczony Chrystus Pantokrator, po obu stronach apostołowie, namalowani po trzech na wspólnych podobraziach. Nad Deesis umieszczeni w tondach prorocy i patriarchowie, nad Pantokratorem ikona z przedstawieniem Boga Ojca, w zwieńczeniu Chrystus na krzyżu. Pod Deesis rząd prazdników, z Ostatnią Wieczerzą pośrodku. Ikony świąteczne umieszczone po dwie na wspólnych podobraziach. Jest ich w rzędzie tylko osiem, Pod skrajnymi parami ikon świątecznych – uzupełnienie (przypuszczalnie) rzędu prazdników, po prawej Wniebowstąpnienie, po lewej obecnie pusta rama. Z rzędu ikon namiestnych pozostały obecnie diakońskie wrota z pełnych desek; na lewych ikona św. Olgi i Włodzimierza, na prawych św. Cyryl i Metody. Pozostałe elementy zdemontowano, by nie zasłaniały ołtarza. Ikony namiestne umieszczono na ścianach nawy: św. Mikołaj w ołtarzu bocznym na południowej ścianie, obok Chrystus Nauczający, Matka Boska Eleusa na ścianie pn.-wsch. Brak jest dawnej ikony chramowej z ikonostasu, natomiast duża ikona Narodzenia Bogurodzicy znajduje się na ścianie pośrodku prezbiterium. Po obu jej stronach zawieszone zostały zdemontowane skrzydła carskich wrót. Na ścianach i kopule współczesna polichromia z 1983 r. z wizerunkami świętych, głównie polskiego pochodzenia, na balustradzie chóru król Dawid z harfą. Z tego samego okresu pochodzi droga krzyżowa. Od południa wolnostojąca dzwonnica, wzniesiona w 1904 przez cieślę Jakuba Hriba. Dzwonnica drewniana, trzykondygnacyjna, na planie kwadratu. Dwie dolne kondygnacje konstrukcji zrębowej, rozdzielone wydatnym daszkiem wspartym na rysiach. Powyżej drugiej kondygnacji daszek okapowy. Najwyższa kondygnacja konstrukcji słupowej. Ściany szalowane pionowym deskowaniem. Dach namiotowy oparty na królu, połacie dachowe pobite gontem. Mieszana, zrębowo-słupowa konstrukcja dzwonnicy jest niespotykana gdzie indziej. Cerkiew w Michniowcu jest nietypowym rozwiązaniem architektonicznym, zarówno pod względem kompozycji, jak i konstrukcji. Podobny, ośmioboczny rzut nawy spotkać można w drewnianej cerkwi w Tyniowicach (starszej o ponad półtora wieku) oraz murowanej cerkwi w Berezce (powstały w podobnym okresie). Cerkiew zaliczana jest do obiektów Szlaku architektury drewnianej. W pobliżu terenu cerkiewnego, od południa, cmentarz.
 

(1) 2016-05-22, Wojciech Pysz, Cerkiew i dzwonnica w Michniowcu

(2) 2016-05-22, Wojciech Pysz, Ikonostas w Michniowcu

(3) 2008:06:06, Bartosz Miller, Michniowiec, dzwonnica

(4) 2006:04:23, Bartosz Miller, Michniowiec

(5) 1981-05-01, Wojciech Pysz, Cerkiew i dzwonnica w Michniowcu