Karta katalogowa 10728
Łabowa, Cerkiew murow. Opieki NMP - obecnie kościół rz.-kat.
gmina: Łabowa, powiat: nowosądecki, województwo: małopolskie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: 1784
współrzędne geogr. 49.52459,20.86267      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 

Prawosławna cerkiew w Łabowej istniała już przed rokiem 1581. Po unii brzeskiej utworzono parafię greckokatolicką, którą uposażyli i zaprezentowali pierwszego proboszcza Lubomirscy, ówcześni właściciele Państwa Nawojowskiego, w granicach którego leżała Łabowa. W skład parafii wchodziły też wsie: Łabowiec, Kotów, Uhryń Niżny i Wyżny.
Pierwsza drewniana cerkiew gr.-lat. położona nad Kamienicą na granicy Łabowej i Maciejowej spłonęła w 1689r. Kolejną cerkiew, również drewnianą pw. Michała Archanioła konsekrowano w 1690 roku.

Obecna cerkiew jest najstarszą murowaną cerkwią na Łemkowszczyźnie. Podobnie, jak poprzednie ufundowana była przez Lubomirskich. Istniejąca w pobliżu cerkwi plebania wraz z archiwum parafialnym została spalona w 1944 roku. Po wysiedleniach ludności łemkowskiej w 1945 i 1947 przejęta przez kościół rz.-kat. W latach 60. XX wieku cerkiew została zniszczona na wskutek uderzenia pioruna. Zniszczeniu uległa ściana cerkwi i ołtarz główny. W 1992 roku cerkiew została odnowiona i skompletowana wewnątrz dzięki pomocy znawcy sztuki cerkiewnej ks. Mieczysława Czekaj. Obecnie świątynia służy jako kościół pomocniczy pod wezwaniem Opieki Najświętszej Marii Panny.

Zbudowana z kamienia, potynkowana. Prezbiterium zamknięte półkoliście z zakrystią od północy, szersza nawa z bocznymi kaplicami zamkniętymi półkoliście, od zachodu wieża. Na wszystkich ścianach wieży okrągłe ramki, przeznaczone do umieszczenia w nich tarcz zegarów, nad nimi półkoliście wyprofilowany gzyms. Była to pierwsza w rejonie sądeckim cerkiew z tymi elementami, później pseudozegary pojawiły się na wieżach wielu drewnianych cerkwi w tej okolicy.

Dach dwuspadowy o jednej kalenicy. kryty blachą. W kalenicy trzy baniaste hełmy z latarniami, makowicami, makowiczkami i żelaznymi krzyżami. Takie same zwieńczenia nad bocznymi kaplicami. Analogiczny hełm, lecz o zwiększonych rozmiarach nad nad wieżą.

Wnętrze nakryte sklepieniami żaglastymi na gurtach, spływających na wydatne filary przyścienne. W zakrystii sklepienie krzyżowe, pod wieżą kolebkowe. Zachowana oryginalna posadzka kamienna.

Polichromia ornamentalna została wykonana w czasie II wojny światowej pod kierunkiem Wasyla Kryczewskiego, malarza i rektora Wyższych Studiów Malarskich we Lwowie, autora ukraińskiego godła "tryzub". W wejściu do głównej nawy świątyni polichromia przedstawia dwóch klęczących aniołów, krzyż trójramienny oraz czytelny napis cyrylicą, którego tłumaczenie na język polski znaczy: „Przyjdźcie, pokłonimy się i klękniemy przed Chrystusem”. W świątyni polichromie przedstawiają m.in.: postacie świętych szczególnie czczonych w cerkwi, Chrystusa w Ogrójcu, Zmartwychwstanie Pańskie, czterech ewangelistów z charakterystycznymi atrybutami oraz postać Matki Boskiej Opieki w otoczeniu aniołów. Obecnie stan polichromii wykazuje liczne braki, zatarcia i zacieki. Pod jej warstwą znajduje się wykonana w latach 1902-1903 polichromia autorstwa Bogdańskich, Antoniego (ojciec) i Zygmunta (syn) i być może trzecia, jeszcze starsza polichromia.

W prezbiterium znajduje się ołtarz główny w kształcie konfesji. Pochodzi z drugiej połowy XIX wieku. Jest murowany i wykonany z białego kamienia. Mensę z dwupoziomowym tabernakulum wieńczy symbol Ducha Świętego. Na mensie znajdują się cztery kolumny toskańskie wykonane z czarnego marmuru, które podtrzymują dwuspadowy baldachim z gzymsowanym frontem. Ołtarz zwieńczony jest kopułą i greckokatolickim krzyżem.

Zachowała się górna część ikonostasu w tradycji klasycystycznej z 2. poł. XIX w. Chór muzyczny o balustradzie tralkowej z XVIII/XIX w. 

Cerkiew otacza kamienny mur z bramką z XIX wieku.

Wykorzystano informacje ze strony internetowej parafii Łabowa.

 

 

(1) 2014-10-25, Jurek Adamski

(2) 2016-08-13, Wojciech Pysz

(3) 2008-10-18, Henryk Bielamowicz, Wnętrze współczesne

(4) 2018-07-23, Katarzyna Bielak, Wnętrze współczesne