Karta katalogowa 10640
Izby, Cerkiew murow. św. Łukasza Ewangelisty - obecnie kościół rz.-kat.
gmina: Uście Gorlickie, powiat: gorlicki, województwo: małopolskie
rodzaj obiektu: cerkiew    istnieje: TAK   rok powstania: 1888
współrzędne geogr. 49.44679,21.06544      Zobacz na mapie
Obiekty w pobliżu: km    
 
 

W 1659 roku biskup krakowski Andrzej Trzebicki uposażył w Izbach parafię greckokatolicką. Obecną świątynię wybudowano w 1886 roku na miejscu poprzedniej drewnianej cerkwi, w której znajdował się otoczony kultem Obraz Matki Bożej, słynący z uczynionych cudów. Dzięki temu w 1782 roku podniosło to Izby do rangi sanktuarium maryjnego, do którego przybywały liczne pielgrzymki. W kronice parafialnej spisano m.in. relacje o cudownych ocaleniach, jakich doświadczył za wstawiennictwem Matki Boskiej Izbiańskiej przywódca konfederatów barskich, Kazimierz Puławski, za co ufundował on złote wotum wdzięczności i uczynił fundację dla kościoła. W 2. poł. XIX w. proboszczem w Izbach był Wołodymyr Chylak, pisarz łemkowski tworzący pod pseudonimem Jeronim Anonim, który w swojej twórczości lubił przedstawiać krzywdy i cierpienia ludności rusińskiej z rąk polskiej szlachty. W 1928 r. większość mieszkańców wsi przeszła na prawosławie, wybudowano nową świątynie prawosławną a greckokatolicką zamknięto. Cerkiew powoli niszczała, wiele rzeczy rozkradziono, lub zniszczono. Przed Il wojną światową Izby liczyły blisko 100 gospodarstw. W 1947 r. całą ludność wraz z proboszczem wysiedlono na Ziemie Zachodnie. Cudowny obraz ocalał a w 1955 roku został przeniesiony do Berestu i zastąpiony kopią namalowaną przez kanonika Adama Stachonia, umieszczona w bocznej kaplicy.

Cerkiew zbudowana jest w stylu późnoklasycystycznym, z kamienia, otynkowana. Składa się z trójprzęsłowej nawy, półkoliście zamkniętego prezbiterium, oraz transeptu z półkoliście zamkniętymi ramionami. Od frontu do nawy przylega wysoka, kwadratowa wieża, o podziałach ramowo - pilastrowych, podzielona gzymsami na trzy kondygnacje; nad najwyższą kondygnacją gzyms zegarowy. Nawa i prezbiterium nakryte dachem dwuspadowym o jednej kalenicy. Nad nawą i wieżą baniaste hełmy z zaślepionymi pseudolatarniami i makowiczkami. Nad prezbiterium i nawami bocznymi małe, zaślepione pseudolatarnie z makowiczkami. Wszystkie dachy i hełmy blaszane. Bryła bardzo podobna do cerkwi w Łabowej. Wnętrze nakryte jest sklepieniami żaglastymi na gurtach, apsyda prezbiterium i ramiona transeptu nakryte hemisferycznie. Ikonostas późnoklasycystyczny autorstwa Antoniego i Michała Bogdańskich.z elementami wykonanymi w 1888 roku. Zachowały się ikony św. Michała Archanioła i św. Łukasza Ewangelisty z XIX wieku. Dwa ołtarze boczne, pseudobarokowe, z końca XIX wieku, z obrazami Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, św. Mikołaja, oraz obraz z 1888 roku przedstawiający umycie nóg Chrystusa. Ambona pseudobarokowa z końca XIX wieku, ołtarz główny w kształcie konfesji, późnoklasycystyczny z drugiej połowy XIX wieku. Na ścianie tablica pamięci Kazimierza Pułaskiego ufundowana przez Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich z Warszawy. Cerkiew położona jest nad rzeką Białą u podnóża Szybernego (szubienicznego) Wierchu. Obecnie świątynia służy jako rzymsko-katolicki kościół filialny parafii Banica.

 

(1) 2006-09-22, Wojciech Pysz, Cerkiew w Izbach

(2) 2016-08-14, Wojciech Pysz, Izby, wnętrze cerkwi

(3) 2016-08-14, Wojciech Pysz, Izby, carskie wrota

(4) 2016-08-14, Wojciech Pysz, Św. Mikołaj obok ikonostasu

(5) 1975-05-01, Wojciech Pysz, Cerkiew w 1975

(6) 2014-08-19, Wojciech Pysz, Cerkiew na tle Lackowej